RÓŻNE OBLICZA WEŁNY - JAKĄ WYBRAĆ?
-
Z owiec, kóz, alpak i nie tylko - pochodzenie wełny może być różne. Nic więc dziwnego, że różni się ona między sobą delikatnością, trwałością, jak również właściwościami, a co za tym idzie – ceną. Spójrzmy zatem, czym charakteryzują się najbardziej popularne wybrane rodzaje wełny oraz jakie są ich wady i zalety.
Wełna owcza - Merino
Wełna owcza to powszechnie znane naturalne włókno, z którego wykonywane są różnego rodzaju wyroby włókiennicze, jak np. odzież, dywany, koce, itp. Jednak już w tej jednej kategorii posiadamy ogromną różnorodność jakości, na którą wpływa przede wszystkim rasa owiec, z których pozyskiwane jest włókno. Nic więc dziwnego, że dla niektórych z nas, wełna owcza kojarzy się z nieprzyjemnym zapachem oraz drapiącą strukturą, z kolei dla innych produkty z niej wykonane noszą miano tych „z wyżej półki”. Do najbardziej popularnych i cenionych należy wełna Merino (ang. Merino Wool). Pochodzi ona z merynosów - owiec hodowanych w górach, m.in. w Nowej Zelandii i Australii. Merynosy narażone są tam na duże wahania temperatury oraz silne wiatry, jednak uodporniły się one na te trudne warunki właśnie dzięki wełnie. Jakie zalety posiada ona dla człowieka? Na główną uwagę zasługuje jej zdolność do regulowania ciepła. Gdy temperatura jest wysoka, włókno merynosa rozkurcza się, przepuszczając nadmiar ciepła na zewnątrz, a gdy jest zimno kurczy się, sprawiając, że wykonany z niej produkt zaczyna nas ocieplać. Bez wątpienia kolejnym atutem tego typu wełny jest zdolność pochłaniania wilgoci. Inną zaletą Merino jest odporność na zapachy, gdyż nawet po długotrwałym użyciu tkanina z niej wykonana nie wydziela nieprzyjemnej woni, która pojawia się często przy produktach wykonanych z wełny owczej.
Wełna z merynosów oprócz wielu zalet, posiada również wady. Jedną jest niska odporność na wycieranie i odkształcanie się, przez co w branży odzieżowej zazwyczaj stosuje się ją ze sztuczną domieszką, która zwiększa trwałość i wytrzymałość. Bez odpowiedniego wykończenia, które niesie ze sobą dużo wyższą cenę, produkty z wełny merynosów szybko się rozciągają i deformują nawet przy zwykłym użytkowaniu. Dla wielu osób jest ona również zbyt ciepła i nawet najcieńsze wyroby z niej wykonane nie sprawdzą się przy wysokich temperaturach. Kolejną wadą tego rodzaju włókna jest bardzo długi czas schnięcia. O ile, tak jak wspomniano, wełna Merino sprawnie odprowadza wilgoć, to niestety po jej namoknięciu musimy się uzbroić w cierpliwość. Podobnie samo pranie jest dużo bardziej wymagające i czasochłonne. Co więcej, wełna z merynosów uważana jest często za przyjazną dla alergików, jednak nie do końca jest to prawdą, otóż włókno Merino pokryte jest lanoliną, która odpowiada za reakcje alergiczne, takie jak zapalenie skóry, świąd, zaczerwienienie, a nawet katar, kichanie i zaczerwienienie oczu.
Wełna z kóz - kaszmir i moher
Kaszmir to istny mercedes w świecie wełny. Niewiele tkanin może poszczycić się taką szlachetnością jak on. Jest to włókno o aksamitnej strukturze, które doskonale utrzymuje ciepło. Jego ogromną zaletą jest to, że daje kilkakrotnie razy więcej ciepła niż wełna owcza, a zarazem jest 6 razy cieńszy od ludzkiego włosa, przez co charakteryzuje się niesamowitą delikatnością i niewielką wagą. Do tego kaszmir jest przewiewny oraz świetnie absorbuje wilgoć, którą niemal natychmiast odprowadza na zewnątrz. W przeciwieństwie do wełny owczej, kaszmir nie wchłania wody i błyskawicznie schnie. Jest również bardzo sprężysty, co sprawia z kolei, że wspaniale się układa, nie gniecie się i szybko powraca do swojej pierwotnego kształtu. Podobnie jak Merino, kaszmir nie pochłania zapachów, a dzięki samoregulującym funkcjom czyszczącym, jest dodatkowo odporny na brud. Te wszystkie właściwości kaszmir nabiera dzięki warunkom, w jakich musi pełnić swoją rolę, otóż kozy kaszmirskie żyją w Himalajach na wysokościach 3–5 tys. metrów n.p.m., gdzie temperatura osiąga nawet – 30st. Celsjusza. Niestety kaszmirowe swetry, które możemy spotkać w sklepach, zazwyczaj produkowane są z kaszmiru drugiego gatunku, którego włókna są twarde i nie spełniają tak dobrze swoich właściwości, przez co mimo wysokiej ceny, pod względem jakościowym mają niewiele wspólnego z tymi produkowanymi z miękkiego włókna, które są najdroższe na świecie i osiągają ceny wyrażone w tysiącach złotych. Oznacza to, że w rzeczywistości jedynie niewiele osób, które miały do czynienia z kaszmirem, tak naprawdę poznały ten pierwszego gatunku o wszystkich cechach, które wymieniliśmy.
Drugim wartym uwagi włóknem pochodzącym z kóz, tym razem angorskich, jest moher. Za miejsce powstania tego gatunku kóz uważa się Tybet i to właśnie wyłącznie stamtąd przez długi czas pozyskiwano to delikatne włókno. Następnie w XVI w. założono pierwsze hodowle na terenie Turcji, która na wiele lat przejęła miano potentata w produkcji moheru, a w latach 30. XIX wieku udało się przetransportować kozy angorskie z Turcji do Afryki Południowej, w której RPA stało się głównym producentem tego włókna na świecie. Obecnie oprócz RPA, do największych producentów należą Turcja, Australia i Stany Zjednoczone. To niezwykle delikatne runo o jedwabistym połysku, które jest również lekkie i sprężyste. Moher ceniony jest również za swoje właściwości termoizolacyjne. Wspomniana delikatność tego włókna stanowi zarówno jego zaletę, jak i wadę, otóż z jednej strony jest ono przyjemne w dotyku, ale również bardzo łatwo się rwie, mechaci i samoistnie spilśniania (filcuje), na skutek czego moherowe włókna zbijają się w zwartą strukturę, która niekoniecznie wygląda estetycznie. Te wszystkie cechy sprawiają, że moher łączony jest często z innymi rodzajami wełny, które takich właściwości nie posiadają. Co więcej, wiele producentów odzieżowych wycofuje się z produkcji ubrań z dodatkiem moheru na skutek działań organizacji PETA, która przedstawiła raport na temat złego traktowania kóz angorskich w hodowlach na terenie RPA. Ponieważ to właśnie stamtąd pochodzi 50% moheru na świecie, istnieje duże prawdopodobieństwo kupna produktu, do którego wykorzystano włókno pozyskane bez poszanowania praw zwierząt.
Wełna z alpaki
Wełna z alpaki już za czasów Imperium Inkaskiego zwana była „złotem Inków” i do dziś uważana jest najcenniejszą i najdelikatniejszą wełnę na świecie. Alpaki to zwierzęta pochodzące z Ameryki Południowej, zamieszkujące Andy na wysokości od ok. 3500 do 5000 m n.p.m. Te wyjątkowe zwierzęta, które początkowo można było spotkać przede wszystkim w Peru, Chile oraz Boliwii, ze względu na swoje drogocenne runo rozprzestrzeniły się po całym świecie, w tym również po Europie, a w niej można je znaleźć m.in. w Polsce. Jedną z zalet włókna alpaki jest to, że dzięki kieszonkom powietrznym znajdującym się na całej powierzchni włosa, posiada wspaniałe właściwości izolacyjne i termoregulacyjne. Pod wieloma względami wełna z alpaki porównywana jest do kaszmiru, ponieważ tak jak on jest lekka, przyjemna w dotyku, oddychająca, bezzapachowa, świetnie odprowadzająca wilgoć i jest odporna na brud. Do tego występuje w 22 naturalnych kolorach.
Wełna z alpaki tak jak inne włókna może drapać, jest to uwarunkowane przede wszystkim jakością i grubością włókna. Do najdelikatniejszych należą te, które noszą miano „baby alpaca”. Pojęcie to jest często źle tłumaczone, gdyż jakby się mogło wydawać nie oznacza ono włókna z młodej alpaki, natomiast kryje się pod nim właśnie określenie grubości włókna mierzona w mikronach. Im cieńsze włókno, tym mniej mikronów, a co za tym idzie większa delikatność. Włókno z alpaki może mieć nawet powyżej 30 mikronów, jednak nie nadaje się ono wtedy do produkcji odzieży i innych dodatków. Włosy do grubości 22,5 mikronów uznawane są za „baby alpaca”, z kolei te poniżej 19 mikronów noszą miano „royal alpaca” i runo należące do tych kategorii to najlepsze włókno w swojej dziedzinie, nie będzie ono m.in. powodowało dyskomfortu i swędzenia podczas noszenia, dlatego wszelką odzież i akcesoria np. czapki z alpaki powinno się wykonywać właśnie z włókien tego typu. Nie tylko młode alpaki posiadają runo „baby alpaca”, takim skarbem mogą poszczycić się również niektóre kilkuletnie alpaki pod warunkiem, że są to zwierzęta wysokiej jakości. Również nie zawsze młode alpaki będą miały włókno "baby alpaca", wszystko zależy przede wszystkim od jakości zwierzęcia, ale również od kondycji zdrowotnej, sposobu odżywiania, a w przypadku dorosłej alpaki nawet od tego, czy jest ona w ciąży lub karmi młode. Wełna z alpaki nie ma nic wspólnego z wełną z lamy, która posiada bardzo grube włókno, a niestety są one często mylone. Najważniejszą cechą wełny z alpaki jest to, że nie posiada ona lanoliny, która jak już wcześniej wspomniano, jest odpowiedzialna za reakcje alergiczne. Z tego względu włókno z alpaki jest całkowicie bezpieczne dla alergików.
Wyroby z wełny kupujmy z głową!
Decydując się na zakup wełnianych produktów, warto zgłębić wiedzę na temat właściwości poszczególnych ich rodzajów, jak również poszukać zaufanych i polecanych producentów oraz sprzedawców. Dzięki temu będziemy wiedzieli, jaki rodzaj wełny spełni nasze oczekiwania, jak również czego powinniśmy starać się unikać. Wełniane wyroby wysokiej jakości nie należą do najtańszych, trzeba zdawać sobie z tego sprawę, dlatego sugerując się jedynie niską ceną, często możemy trafić na produkt, który nie będzie oddawał wszystkich pozytywnych aspektów, jakie powinien w teorii posiadać. Czasem więc warto wydać więcej, dzięki czemu jedynie przy odpowiedniej pielęgnacji naszych wełnianych produktów, możemy się cieszyć ich zakupem i użytkowaniem przez długie lata.
